تازه بهارتازه بَهار، روزنامۀ سیاسی ـ ادبی که در مشهد در دو دورۀ جداگانه منتشر می‌شد. ۱ - دوره اولدورۀ اول، برای مدت کوتاهی (۱۴ ذیحجۀ ۱۳۲۹ - ۲۲ محرم ۱۳۳۰ق/ ۶ دسامبر ۱۹۱۱-۱۲ ژانویۀ ۱۹۱۲م) به مدیریت و سردبیری ملک‌الشعراء بهار به جای روزنامۀ نوبهار در مشهد انتشار یافت. روزنامۀ نوبهار (ه م) در ۲۴ شوال ۱۳۲۹ به دستور کنسول روس در مشهد، توقیف شد. اندکی بعد، یعنی در ۴ ذیحجۀ همین سال، ملک‌الشعرا بهار، با انتشار یک روزنامۀ تک برگی با عنوان مقدمه ـ تازه بهار و درج سر مقاله‌ای به نام «طلیعۀ تازه‌بهار»، مژدۀ انتشار روزنامۀ جدیدی با عنوان تازه بهار را اعلام داشت. ۱.۱ - ویژگیهاتازه بهار دارای تمامی ویژگی‌های نوبهار بود و مشی آن را دنبال می‌کرد و هم‌چون نوبهار طرفدار و ناشر دیدگاه‌های حزب دموکرات و بیانگر اندیشه‌های آزادی‌خواهانه، ضدبیگانه، ضداستبداد و به ویژه مخالف مداخلات روس‌ها در اوضاع داخلی ایران بود [۱]
تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
[۲]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۱-۲، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
[۳]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۱-۲، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
[۴]
قاسمی فرید، پژوهشنامۀ تاریخ مطبوعات ایران، ج۱، ص۵۰۹، تهران، ۱۳۷۶ش، س ۱، شم ۱.
[۵]
صدرهاشمی محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج۲، ص۹۸، اصفهان، ۱۳۶۴ش.
[۶]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۱۰، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۷]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۲۱، تهران، ۱۳۶۲ش.
ملک‌الشعرا در سر مقالۀ مقدمه ـ تازه‌بهار، اوضاع نابسامان و دردناک ایران و بحران‌های سیاسی داخلی و خارجی را خاطر نشان کرده، و همین مسائل را سبب تاخیر در انتشار تازه بهار دانسته است. [۸]
تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
وی شیوه و هدف تازه بهار را ضمن درج عبارت «ترقی ایران ـ با حکومت عامیه»، اعلام کرده است. [۹]
تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
۱.۲ - توقیفدرج این گونه مقالات، به ویژه در شرایطی که ایران در اشغال قوای روس و انگلیس قرار داشت، سبب توقیف تازه‌بهار به دستور وثوق‌الدوله ــ وزیر امور‌خارجۀ وقت ــ و تبعید ملک‌الشعرا به همراه ۹ تن از رهبران و اعضای حزب دموکرات خراسان در محرم ۱۳۳۰/ ژانویۀ ۱۹۱۲، به تهران گردید [۱۰]
قاسمی فرید، پژوهشنامۀ تاریخ مطبوعات ایران، ج۱، ص۵۱۰، تهران، ۱۳۷۶ش، س ۱، شم ۱.
[۱۱]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۲۱، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۲]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۲۳، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۳]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۹۲، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۴]
آرین‌پور یحیی، از صبا تا نیما، ج۲، ص۱۲۵، تهران، ۱۳۷۲ش.
و به دنبال آن، تازه بهار در ۲۲ محرم ۱۳۳۰ تعطیل شد [۱۵]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۶۹۲، تهران، ۱۳۶۲ش.
تازه بهار در این مدت هفته‌ای ۲ بار و در ۴ صفحه منتشر می‌شد.۱.۳ - اهدافتازه بهار در شمارۀ اول (۱۴ ذیحجۀ ۱۳۲۹) این‌گونه معرفی شده است: «نامه‌ای سیاسی، ادبی، اخلاقی، خواهان یگانگی و فزونی اسلام و اسلامیان و هوادار بزرگی و نیرومندی ایران و ایرانیان». در غالب سر مقاله‌های تازه بهار، موضوعات سیاسی ـ اجتماعی روز بحث و بررسی می‌شد. به عنوان نمونه در شمارۀ اول این نشریه مقاله‌ای مفصل دربارۀ انتخابات و تاثیر آن بر مشروطه به رشتۀ تحریر درآمده، و بر انتخاب وکیل «عالِمِ ایران دوست مشروطه طلبِ دین‌دار» تاکید شده است. [۱۶]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۱-۲، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
بعد از سر مقاله در غالب شماره‌ها، خلاصۀ «اخبار داخله» و «اخبار خارجه» به چاپ رسیده است. می‌توان بر اعلان «انجمن خواتین همت» در تهران یاد کرد که در آن عموم بانوان کشور به همراهی و همدلی با مردان در راه استقلال ایران و نبرد با دشمن مهاجم دعوت شده‌اند، [۱۷]
تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
[۱۸]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۴، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
در شمارۀ سوم تازه بهار عنوان «وقایع شهری» و «متنوعه» [۱۹]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۳-۴، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
و در شمارۀ پنجم عنوان «مطبوعات» اضافه شده است. [۲۰]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۴، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
۱.۴ - همکارانبه جز ملک‌الشعرا، نویسندگان دیگری از جمله ع. جعفرزاده و بهمن، با این روزنامه همکاری می‌کردند. [۲۱]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۳، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
[۲۲]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۲، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
جعفرزاده در شمارۀ نخست به عنوان معاون امور اداری معرفی شده است. [۲۳]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۱، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
همچنین در برخی از شماره‌های تازه بهار اشعاری از تجلی سبزواری، بدایع‌نگار، ملک‌الشعرا بهار و شاعری که م ل ب ش معرفی شده، به چاپ رسیده است. [۲۴]
تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
در شمارۀ چهارم تازه بهار نیز بخشی از متن و ترجمۀ کتاب غایة المراد فی بیان احکام الجهاد از حاج شیخ جعفر کبیر آمده است. [۲۵]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۲-۴، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
از مقاله‌های قابل توجه مندرج در تازه بهار، مقالۀ یحیی ریحان، دانش‌آموز ۱۵ ساله و مدیر آیندۀ مجلۀ گل زرد است [۲۶]
صدرهاشمی محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج۴، ص۱۵۷، اصفهان، ۱۳۶۴ش.
که دربارۀ اوضاع ایران در همان دوران، بحث کرده است. [۲۷]
تازه بهار، مشهد، ج۱، ص۲-۳، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹.
۲ - دوره دومدورۀ دوم تازه بهار به مدیریت و سردبیری محمد ملک‌زاده، برادر ملک‌الشعرای بهار است که از جمادی‌الاول ۱۳۳۸ق/ ۱۲۹۸ش هفته‌ای دوبار انتشار یافت. [۲۸]
صدرهاشمی محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج۲، ص۹۸، اصفهان، ۱۳۶۴ش.
[۲۹]
بیات کاوه و مسعود کوهستانی‌نژاد، اسناد مطبوعات، ج۱، ص۳۶۳، ۱۲۸۶-۱۳۲۰ه ش، تهران، ۱۳۷۲ش.
در این دوره، تازه بهار که طرفدار جنبش اصلاحی خراسان بود، مقالات تندی خطاب به زمامداران تهران می‌نوشت و آنان را مانع پیشرفت و اصلاح امور خراسان معرفی می‌کرد؛ به همین سبب از سوی والی خراسان، قوام‌السلطنه برای مدت کوتاهی توقیف شد [۳۰]
صدرهاشمی محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ج۲، ص۹۸، ۱۳۶۴ش.
[۳۱]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۷۱۱، تهران، ۱۳۶۲ش.
انتشار این روزنامه به مدت یک‌سال تا قیام کلنل محمدتقی‌خان پسیان در مشهد و کودتای رضاخان در اسفند ۱۲۹۹ دوام یافت و پس از آن برای همیشه تعطیل شد [۳۲]
صدرهاشمی محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ج۲، ص۹۸، ۱۳۶۴ش.
[۳۳]
کهن گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج۲، ص۷۱۱، تهران، ۱۳۶۲ش.
۳ - فهرست منابع(۱) آرین‌پور، یحیی، از صبا تا نیما، تهران، ۱۳۷۲ش. (۲) بیات کاوه و مسعود کوهستانی‌نژاد، اسناد مطبوعات، ۱۲۸۶-۱۳۲۰ه ش، تهران، ۱۳۷۲ش. (۳) تازه بهار، مشهد، ۱۳۲۹-۱۳۳۰ق، شم ۱- ۹. (۴) صدرهاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ۱۳۶۴ش. (۵) قاسمی، فرید، پژوهشنامۀ تاریخ مطبوعات ایران، تهران، ۱۳۷۶ش، س ۱، شم ۱. (۶) کهن، گوئل، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، تهران، ۱۳۶۲ش. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تازه بهار»، شماره۵۷۱۰. رده‌های این صفحه : جرائد عصر قاجار | جرائد و روزنامه ها
|